In de Traditionele Chinese Geneeswijzen spelen de Milt- en de Maagenergie een centrale rol in de spijsvertering en de energiehuishouding. Zij maken namelijk, vanuit de voeding en de dranken die je dagelijks tot je neemt, Qi (levensenergie) en Bloed aan. Qi en Bloed stromen vervolgens met elkaar door de vaten om het hele lichaam van energie en van voeding te voorzien. Daarom is het van het grootste belang om de Milt en de Maag op de juiste manier te voeden en ze niet te schaden en uit te putten, zodat ze hun functies goed kunnen blijven uitoefenen. Elke verstoring in dat proces heeft namelijk invloed op de rest van het lichaam. Bijvoorbeeld het aankomen in gewicht, je futloos voelen of een chronische verkoudheid is er een mogelijk gevolg van.
Tijdens mijn behandelingen vraag ik regelmatig naar eetgewoonten, naar behoeften of juist afkeer van bepaalde voedingsstoffen en smaken. Dit alles geeft mij informatie over hoe het met de elementen is gesteld. Elk element heeft zijn eigen smaak en die van het Aarde-element is Zoet. Denk nu niet meteen ‘joepie, mijn aarde element is uit balans dus ik mag los op de koeken en het snoep’, want helaas is het tegenovergestelde waar. Hoe meer geraffineerde suikers je tot je zult nemen, hoe slechter je je uiteindelijk zult gaan voelen. Maar hoe zit dat dan? Hier komt de uitleg over de kookpot en het vuur tevoorschijn. Komt ie:
De kookpot
Onze maag en milt zijn volgens de Chinese Geneeskunde centrale spijsverteringsorganen. Alleen als zij op de juiste manier gevoed worden, kunnen ook andere organen baat hebben van de energie die je uit je voeding haalt.Je maag is als het ware de kookpot, de milt het vuurtje daaronder. De basis van gezond eten is volgens de Chinese Geneeskunde om ervoor te zorgen dat dit ‘interne kookstelletje’ in staat is de voeding die in de kookpot zit goed te laten koken. Door het koken komt de Qi (levensenergie) uit de voeding vrij, net zoals de stoom die uit een kokende pan opstijgt.
Om de voeding optimaal te kunnen koken mag het vuur (de Milt) niet te hoog en niet te laag staan, en moet er voldoende vocht in de kookpot (de Maag) zitten. Het is dus van belang het liefst voeding in de kookpot te doen die het pruttelende soepje niet te veel af koelt waardoor het vuur weer opgestookt moet worden en er kostbare energie verloren gaat. Daarnaast mag er ook weer niet te veel pittige voeding toegevoegd worden, waardoor het koken juist te snel gaat en het eten in de kookpot (de Maag) aanbrandt. Je Maag en Milt hebben bevochtigend, verwarmd voedsel nodig om stoom – energie uit je eten – vrij te maken. Teveel vocht werkt echter verslijmend en zorgt voor een kookpot vol zompige brei van kapot gekookte voedingsstoffen, waarvan niemand meer kan definiëren wat het ooit was. Dan vormt ons kookstelletje geen stoom, maar iets wat de Chinezen ‘damp’ noemen: interne vervuiling van het lichaam waardoor de energie niet meer door de meridianen kan stromen maar gewoonweg stilvalt.
In de Chinese geneeskunde valt de werking van de alvleesklier – het orgaan dat onze insuline produceert – onder de Milt. Zoet is de smaak die bij het element Aarde hoort, en in principe goed is voor de Milt. Maar het zoet zoals de Chinezen dat bedoelden is niet het extreme, bewerkte zoet dat we kennen van suiker en zoetstoffen. Zelfs niet het zoet van fruit, want daarvan eten en drinken we tegenwoordig meer dan ons lichaam aan kan. We overvoeren dit orgaan letterlijk met zoetigheid.Het zoet waar de Milt en alvleesklier wel blij van worden, zullen wij echter vaak niet meer als zoet ervaren omdat we gewend zijn geraakt aan de bewerkte sterkere zoete smaken. Voorbeelden van de goede zacht zoete smaken zijn zoete aardappel, wortel, pompoen, granen, peulvruchten, rundvlees, vis, gevogelte, olijfolie, roomboter en kokosolie. Als je basismaaltijden, en met name het ontbijt, voedzaam zijn en voldoende ingrediënten met een natuurlijk zacht zoete smaak bevatten, zal de Milt zich voldaan voelen en wordt je behoefte aan extreem zoete tussendoortjes uiteindelijk vanzelf minder. Dat geeft buiten dat je beter in je vel komt te zitten ook een leuke meevaller op de weegschaal!
Onze moderne Westerse eetgewoonten zijn over het algemeen veel te zoet, te koud en te verslijmend voor de milt. Vrijwel alle Westerse diëten die wij als gezond zien zijn gebaseerd op voeding die juist voor onze Milt en Maag niet wenselijk zijn. Yoghurt of kwark in de ochtend, soya-melk in de koffie, rauwkost in de middag en in de avond het liefst ook weer voornamelijk rauwkost. Door deze koude voedingsstoffen in combinatie met onze gejaagde leefstijl, is de conditie van onze Milt – de Milt Qi – bij de meeste Westerse mensen tegenwoordig verzwakt.
Bij vrouwen wordt de Milt Qi gedurende het leven nog eens extra uitgedaagd. De Milt is namelijk ook verantwoordelijk voor de aanmaak van bloed en het verspreiden van lichaamsvloeistoffen. Elke menstruatie doet daarom een extra beroep op de Milt. Ook zwangerschappen, bevallingen, borstvoeding en uiteindelijk de overgang vragen energie van de Milt. Voor vrouwen is het dus bijzonder belangrijk om de Milt op de juiste manier te voeden. Maar ook veel mannen hebben lage Milt-energie. Zwakke Milt Qi is altijd een onderliggende oorzaak bij andere spijsverteringsklachten, zoals maagzuur, colitis ulcerosa, of prikkelbare darmsyndroom. Daarnaast zijn onder andere een loopneus, vaak verkouden zijn en verstopte holtes hebben, veel piekeren, snel blauwe plekken, concentratieproblemen, slappe arm- en beenspieren, oedeem in de benen, verzakkingen van bijv. oogleden of hernia’s en spataderen hier verschijnselen van.
Om de Milt en de Maag Qi te verbeteren zijn er een aantal tips waar je mee aan de slag kunt gaan. Hier benoem ik de algemene tips. Daarnaast zijn er nog persoonsgebonden tips te geven welke ik je met liefde en plezier wil geven tijdens een volgend consult.
In de Chinese cultuur bestaat een gezegde dat luidt:
“Ontbijt als een keizer, lunch als een koning en dineer als een bedelaar”.
Binnen de Chinese Geneeskunde wordt het ontbijt gezien als de belangrijkste maaltijd van de dag. Je hebt veel energie nodig om de dag in te gaan en je interne motor op te starten. Daarnaast ligt de hele dag nog voor je om de voeding te kunnen verteren. Bovendien hebben de Milt en de Maag in een gezonde situatie hun optimale werking tussen 7.00u en 11.00u ’s morgens. In die tijd werken ze op volle kracht; tussen 19.00u en 23.00u uur hebben ze hun minimale werking dus het beste is om na 19.00u niet meer te eten of je te houden aan kleine porties. De vertering staat nu op een laag pitje en je loopt daarmee het risico te veel brei te veroorzaken. Deze visie is tegenovergesteld aan wat we in het Westen veelal gewend zijn. Ik hoor vaak dat mensen weinig ontbijten of dat ze het ontbijt zelfs helemaal overslaan. ’s Middags tijdens de lunch hebben ze dan trek en eten ze meer en ’s avonds zijn de porties over het algemeen het grootst. Geen wonder dat ze de volgende ochtend dan geen zin hebben in het ontbijt; het eten van de avond ervoor is nog niet verteerd. Deze westerse routine vormt een uitputting voor de Milt en de Maag.
Een goed Milt-ontbijt is bijvoorbeeld warme havermout, gierstmeel, een boeren omelet of flensjes. Liever geen yoghurt met fruit en boterhammen met kaas of jam. In het boek ‘Ontbijt je fit‘ gaat Jutta Koehler uitgebreid in op goede voeding volgens de Chinese Geneeskunde en vind je lekkere recepten voor een goed ontbijt. Mocht je er eens in willen bladeren vraag het me gerust, ik heb een exemplaar in de praktijk.
Eet gepaste hoeveelheden
Vaak zijn we gewend om te eten totdat we ‘vol’ zitten. Dit is een overbelasting voor de Milt en de Maag. Ze krijgen meer te verwerken dan dat ze aan kunnen en dit zorgt voor stagnatie in het verteringsproces. Dus zakt jouw energie na een maaltijd helemaal in, krijg je een opgezette buik, krijg je de hik of moet je veel boertjes laten? Dit zijn tekenen dat met name de Maag is overbelast.
Je kunt dit voorkomen door rustig te eten en goed te kauwen. Je hebt het dan ook eerder in de gaten wanneer je verzadigd bent. Dat verzadigingsgevoel treedt in de regel op na 20 minuten. Eet je te snel, dan eet je meestal meer dan je eigenlijk nodig zou hebben en dat betekent een onnodige overbelasting van vooral de Maag.
Geen rauwkost als hoofdmaaltijd
De Milt houdt niet van rauw, want dat kost veel energie om te verwerken. Bereid je maaltijd daarom het liefst voor op het fornuis. Dat betekent niet dat je nooit iets mag eten wat rauw is, maar doe het met mate. Dus geen rauwkost als hoofdmaaltijd, maar gerust af en toe een beetje ernaast.
Vermijd zuivel
Zuivel (koemelk) is erg belastend voor je Milt. Het vormt vocht en slijm en dat kan zich uiten in de vorm van chronisch snotteren, verkoudheid, voorhoofds- en bijholteontstekingen en allergische reacties. Als het zich gaat ophopen in de weefsels zorgt het voor cellulitis en oedeem en in de darmen kan het leiden tot winderigheid, diarree of verstopping.
Eet warm
Dit is het punt waar ik in de praktijk het meest op hamer: eet zoveel mogelijk warm. Alle goed bedoelde yoghurtjes, smoothies, rauwkost- en fruitsalades ten spijt: de Milt houdt niet van koud. Van koud gaat het vuurtje uit. Drie maal per dag een warme maaltijd is de beste manier om de Milt en Maag te ondersteunen. Warme, gekookte voeding (en dranken) vormen geen schok voor de Milt en de Maag waardoor de spijsvertering onverstoord verder kan gaan.
Voedingsmiddelen zoals brood, yoghurt en rauw fruit hebben een thermisch koude werking. Dit betekent dat de Milt en Maag als het ware een koude-schok krijgen, dan veel energie verliezen om de koude voeding weer eerst te verwarmen om het vervolgens te kunnen verteren.
Maar de aller-aller-allerbelangrijkste tip is: Probeer er op te letten wat voeding met je doet.
Krijg je energie na een maaltijd of word je er juist moe van? Kun je er lang op vooruit, of heb je snel daarna weer honger? Als je er moe van wordt, dan weet je dat die voeding niet bij je past. Het kost je lichaam dan meer energie om de maaltijd te verwerken dan dat het oplevert. Als je snel na de maaltijd weer honger hebt, dan was deze niet voedend genoeg. Bij een Snicker krijg je bijvoorbeeld snel maar kortdurend energie en daarna volgt juist een energiedip. Snelle pieken en diepe dalen in je bloedsuikerspiegel zijn belastend voor je lichaam. Door bewust te zijn van wat je eet en wat voor effect dat heeft op lichaam, leer je zelf uit te vinden wat goede voeding is voor jou. Dit verschilt immers per persoon, ieder mens is anders!
Ik daag je uit om deze tips eens twee weken te proberen en voel wat het met je doet. Doet het niets of niet genoeg? Je weet me te vinden, dan kijken we samen verder!
